Het CF-gen: van suiker tot stroom
De ontdekking van het CF-gen was in 2019 dertig jaar geleden. Wat weten we eigenlijk over het gen dat cystic fibrosis (CF) veroorzaakt? En wat hebben suiker en stroom met het CF-gen te maken? In dit artikel zetten we zes interessante weetjes voor je op een rijtje.
1. Het CF-gen werd in Canada ontdekt, het betekende een doorbraak in de genetica. Het CF-gen was namelijk het eerste ziekte veroorzakende gen dat werd ontdekt.
2. Onderzoekers vonden het CF-gen door DNA, dat bestaat uit 3.000.000 bouwstenen, systematisch te analyseren. Dr. Lap-Chee Tsui, leidinggevende van het onderzoeksteam, gebruikte de volgende analogie om de (+/-) vier jaar durende zoektocht te illustreren: het onderzoeksteam focuste op een plek tussen Halifax aan de Canadese oostkust en Vancouver aan de westkust. Vervolgens werd ingezoomd op Toronto, toen een specifieke straat en uiteindelijk hét huis oftewel het CF-gen.
3. Aanvankelijk zou de ontdekking in september openbaar worden gemaakt in ‘Science’. De doorbraak lekte uit en werd twee weken te vroeg gepubliceerd door Reuters. Patenten en persconferentie werden uiteindelijk binnen een dag geregeld.
4. Het CF-gen, en het CF-eiwit dat uit het gen gemaakt wordt, heten allebei CFTR. In de basis zijn eiwitten lange strengen kralen gemaakt van 1,480 eiwitblokjes (aminozuren). CF-eiwit moet gevouwen worden om te kunnen functioneren. Wist je dat het 90 minuten duurt om het eiwit in de juiste vorm te vouwen?
5. Het CF-eiwit is een chloridekanaal dat belangrijk is voor een goede balans tussen water en zout in ons lichaam. Wist je dat er stroom ontstaat door de beweging van chloride in het chloridekanaal? De hoeveelheid stroom die wordt geproduceerd door een werkend CFTR-kanaal (chloridekanaal) is ongeveer een miljoenste van een miljoenste van de hoeveelheid stroom die uit je stopcontact komt.
6. Wat heeft suiker met CF te maken? In werkend CF-eiwit helpen suikers om het eiwit in de juiste vorm te vouwen en te houden.
Bronnen
CF Life (CF Trust) Spring 2019
Research Blast on… the CFTR gene