CFTR-modulator in ontwikkeling lijkt veilig
Elexacaftor/tezacaftor/ivacaftor (Kaftrio) krijgt mogelijk een broertje of zusje. Een experimentele CFTR-modulatorEen medicijn dat de oorzaak van CF aanpakt. is getest op veiligheid en de resultaten zijn positief. Toch duurt het nog wel even voordat dit middel op de markt komt. Meer over het middel, het onderzoek en de vervolgstappen lees je hieronder.
Wat is het verschil met de al bestaande CFTR-modulatoren?
Deze CFTR-modulator in ontwikkeling bestaat net als elexacaftor/tezacaftor/ivacaftor (Kaftrio) uit drie componenten. Eén ervan is hetzelfde als bij Kaftrio, de andere twee zijn anders:
- Elexacaftor is vervangen door vanzacaftor.
- Tezacaftor zit ook in de te ontwikkelen CFTR-modulator.
- Ivacaftor is vervangen door deutivacaftor. Deze lijkt veel op ivacaftor, maar blijft langer in het lichaam. Daardoor hoeft deze experimentele CFTR-modulator niet ook nog ’s avonds te worden ingenomen.
De experimentele CFTR-modulator bestaat daarmee uit vanzacaftor/tezacaftor/deutivacaftor (VTD). Als het middel wordt goedgekeurd en op de markt komt, komt er een gemakkelijkere (merk)naam bij. Aangezien de VTD-combinatie vergelijkbare componenten heeft als elexacaftor/tezacaftor/ivacaftor (Kaftrio), is de verwachting dat de VTD-combinatie werkt voor mensen met dezelfde mutatiesFoutjes in een gen (een gen is erfelijk materiaal)..
Waarom is dit onderzoek belangrijk?
De huidige CFTR-modulatoren doen bij veel mensen goed werk, maar er is ruimte voor verbetering. Zo hebben sommige mensen last van bijwerkingen, waardoor ze soms zelfs moeten stoppen. Ook is de longfunctie bij veel mensen niet hersteld tot hetzelfde niveau als dat van mensen zonder CF. Daarom is het goed dat nieuwe CFTR-modulatoren worden ontwikkeld. Bij lumacaftor/ivacaftor (Orkambi) en tezacaftor/ivacaftor (Symkevi), wat twee vergelijkbare middelen zijn, zien we ook dat soms het ene middel beter werkt en soms het andere.
Hoe is dit onderzocht?
Eerst is in een studie gekeken naar de dosering en veiligheid van deutivacaftor in vergelijking met ivacaftor. Daarna werd in een vervolgstudie de VTD-combinatie getest bij 58 mensen met CF die nog geen CFTR-modulator gebruikten of tezacaftor/ivacaftor (Symkevi).
Elexacaftor/tezacaftor/ivacaftor (Kaftrio) was op het moment dat deze studie werd uitgevoerd nog niet op de markt en was dus geen onderdeel van dit onderzoek.
Wat zijn de resultaten?
Deutivacaftor bleek veilig tot de hoogst geteste dosering. Ook de drievoudige VTD-combinatie bleek over het algemeen veilig met milde tot matige bijwerkingen. Toch zijn drie van de 58 deelnemers gestopt met de behandeling vanwege ernstige klachten, dit was vanwege 1) een zware exacerbatiePlotselinge toename van een infectie met bijbehorende klachten., 2) huiduitslag en 3) een onbekende, niet nader genoemde reden. Naast veiligheid is ook gekeken naar hoe goed de te ontwikkelen CFTR-modulator werkt. De longfunctie verbeterde met 4,6% tot 15,9% (afhankelijk van de geteste dosering).
Wat betekent dit en hoe nu verder?
Het lijkt uit deze studie dat het middel veilig is te gebruiken. Maar de studie is erg klein met minder dan 60 deelnemers. De volgende essentiële stap is een studie met meer deelnemers, waarbij ook kritisch wordt gekeken naar hoe goed het middel werkt. Hierbij wordt de effectiviteit van het middel in ontwikkeling vergeleken met elexacaftor/tezacaftor/ivacaftor (Kaftrio). Deze studie is al gestart en zelfs bijna afgerond. De resultaten worden verwacht in de loop van 2024. Vervolgens zal eerst het Europese Medicijn Agentschap (EMA) het middel beoordelen, voordat het kan worden goedgekeurd in Europa. Ook voor Nederland worden op nationaal niveau de resultaten beoordeeld. Bij goedkeuring worden vervolgens nog prijsafspraken gemaakt, voordat het middel wordt vergoed. We moeten dus nog afwachten óf en wanneer deze experimentele CFTR-modulator beschikbaar komt.